Temat lekcji

Zagadnienia, materiał nauczania

Wymagania Ocena 2-3

Uczeń:

Wymagania   Ocena 4-6 Także wiadomości i umiejętoiści z poprzedniej kolumny

Uczeń:

Rozdział I. Z historią na ty

1. Historia – nauka o przeszłości

– historia jako nauka o przeszłości

– historia a baśnie i legendy

– efekty pracy historyków i archeologów

– źródła historyczne, ich przykłady oraz podział

– poprawnie posługuje się terminami: współczesność, przeszłość, historia, historycy, legenda, baśń, dzieje, archeologia, źródła pisane, źródła materialne

– potrafi podać przykłady postaci legendarnych i historycznych

– wyjaśnia, czym są przyczyny i skutki

– dokonuje podstawowego podziału źródeł historycznych i wskazuje ich przykłady

– porównuje pracę historyków i archeologów

– wyjaśnia potrzebę edukacji historycznej

– omawia rolę źródeł historycznych w procesie poznawania dziejów

– wskazuje pozapodręcznikowe przykłady różnych kategorii źródeł historycznych

– przedstawia różne efekty pracy naukowców zajmujących się przeszłością

– potrafi zaproponować podział źródeł pisanych bądź niepisanych na podkategorie

– przedstawia nowoczesne metody badania życia ludzi w przeszłości

– ocenia wiarygodność różnego rodzaju źródeł pisanych

2. Historia wokół nas

– znaczenie pamiątek rodzinnych

– drzewo genealogiczne – sposób przedstawienia historii rodziny

– „wielka” i „mała” ojczyzna

– patriotyzm jako miłość do ojczyzny

– sposoby wyrażania patriotyzmu

– „małe ojczyzny” i ich tradycje

– znaczenie terminów: tradycja, drzewo genealogiczne, ojczyzna, mała ojczyzna, patriotyzm

– poprawnie posługuje się terminami: ojczyzna, patriotyzm, tradycja, drzewo genealogiczne, mała ojczyzna

– podaje przykłady pamiątek rodzinnych

– podaje przykłady regionalnych tradycji

– przygotowuje drzewo genealogiczne najbliższej rodziny

– wyjaśnia, czym jest genealogia

– wyjaśnia, czym jest patriotyzm

– podaje przykłady postaw i zachowań patriotycznych

– wskazuje na mapie Polski własną miejscowość, region, województwo i jego stolicę

– charakteryzuje własną „małą ojczyznę” na tle innych regionów

– wskazuje lokalne przykłady instytucji dbających o regionalną kulturę i historię

– tworzy przewodnik po własnej miejscowości i regionie

– przedstawia historyczną genezę regionu oraz wybitne postaci w jego dziejach

– charakteryzuje inne regiony państwa polskiego

– wyjaśnia znaczenie dbałości o tradycję regionalną

– ocenia, w jaki sposób różnorodność „małych ojczyzn” wpływa na bogactwo kulturowe wielkiej

3. Mieszkamy w Polsce

– państwo polskie i jego regiony

– mój region częścią Polski

– naród polski jako zbiorowość posługująca się tym samym językiem, mająca wspólną przeszłość i zamieszkująca to samo terytorium

– dziedzictwo narodowe

– polskie symbole narodowe

– polskie święta państwowe

– znaczenie terminów: państwo, region, naród, mniejszość narodowa, społeczeństwo, symbole narodowe, Polonia

– poprawnie posługuje się terminami: mniejszość narodowa, społeczeństwo, symbole narodowe, Polonia, państwo, region, naród

– wskazuje na mapie państwo polskie i jego granice

– zna poprawną nazwę państwa polskiego

– wymienia elementy współtworzące państwo

– wymienia najważniejsze czynniki narodowotwórcze

– przedstawia polskie symbole narodowe

– wskazuje na mapie główne krainy historyczno-geograficzne Polski oraz największe miasta

– rozróżnia pojęcia „naród” i „społeczeństwo”

– przedstawia genezę najważniejszych świąt państwowych

– wskazuje na mapie świata największe zbiorowości Polonii

– rozróżnia mniejszość narodową od etnicznej

– wyjaśnia, dlaczego należy szanować inne tradycje narodowe

– przedstawia konsekwencje przynależności Polski do UE

– omawia genezę polskich symboli narodowych

– wyjaśnia pojęcia: emigracja, uchodźcy

4. Czas w historii                              

– chronologia i przedmiot jej badań

– oś czasu i sposób umieszczania na niej dat

– podstawowe określenia czasu historycznego (data, okres p.n.e. i n.e., tysiąclecie, wiek)

– cyfry rzymskie oraz ich arabskie odpowiedniki

– epoki historyczne: starożytność, średniowiecze, nowożytność, współczesność oraz ich daty graniczne

– poprawnie posługuje się terminami: data, tysiąclecie, wiek, era, okres p.n.e. i n.e., epoka historyczna

– umieszcza daty na osi czasu

– zamienia cyfry arabskie na rzymskie

–  porządkuje fakty i epoki historyczne oraz umieszcza je w czasie

– podaje cezury czasowe epok historycznych

– charakteryzuje główne epoki historyczne

– wyjaśnia okoliczności ustanowienia roku 1 i podziału na dwie ery

– podaje przykłady innych rachub mierzenia czasu

– wyjaśnia różnicę między kalendarzem juliańskim i gregoriańskim

5. Obliczanie czasu w historii

– obliczanie upływu czasu między poszczególnymi wydarzeniami

– określanie, w którym wieku doszło do danego wydarzenia

– podział czasu na wieki i półwiecza

– określa, w którym wieku miało miejsce dane wydarzenie

–  porządkuje chronologicznie wydarzenia

– oblicza upływ czasu między wydarzeniami, w tym na przełomie obu er

– przy określeniu datacji wydarzenia posługuje się sformułowaniami: początek, środek, koniec stulecia, półwiecze, przełom wieków

– przyporządkowuje wydarzenia do epok historycznych

6. Czytamy mapę i plan

– podobieństwa i różnice między mapą a planem

– znaczenie mapy w pracy historyka

– odczytywanie informacji z planu i mapy historycznej

– najstarsze mapy świata

– poprawnie posługuje się terminami: mapa, plan,  legenda, symbol, róża wiatrów

– odróżnia mapę od planu

– przygotowuje proste plany miejscowe

– objaśnia symbole legendy mapy

– odczytuje z mapy podstawowe informacje

– wyjaśnia, czym jest kartografia

– wyjaśnia, czym jest skala mapy

– rozróżnia mapę geograficzną, polityczną, historyczną

– interpretuje i wyciąga wnioski z mapy

– przedstawia elementy historii kartografii

– wyjaśnia zasadę działania i rolę GPS-u we współczesnej lokalizacji przestrzennej

Rozdział 2: Od Piastów do Jagiellonów

1. Mieszko I i chrzest Polski

– słowiańskie pochodzenie Polaków

– legendarne początki państwa polskiego

– książę Mieszko I pierwszym historycznym władcą Polski

– małżeństwo Mieszka I z Dobrawą

– chrzest Mieszka I i jego znaczenie

– znaczenie terminów: plemię, Słowianie, Piastowie

– poprawnie posługuje się terminami: plemię, Słowianie, Piastowie

– potrafi przytoczyć przykłady legend o początkach państwa polskiego

– wymienia legendarnych protoplastów Mieszka

– wyjaśnia pochodzenie nazwy „Polska”

– wskazuje na mapie rozmieszczenie plemion słowiańskich na ziemiach polskich

– lokalizuje na mapie Gniezno, Poznań oraz inne główne grody w państwie Mieszka I

– wyjaśnia okoliczności zawarcia małżeństwa z Dobrawą oraz przyjęcia chrztu przez Mieszka

– przedstawia najważniejsze konsekwencje przyjęcia chrztu

– opisuje bitwę pod Cedynią

– charakteryzuje znaczenie przyjęcia chrześcijaństwa dla państwa polskiego

– przedstawia najważniejsze odkrycia archeologiczne na ziemiach polskich

– określa, jakie informacje może zdobyć historyk dzięki zastosowaniu metody dendrochronologicznej

– omawia dokument „Dagome iudex”

2. Bolesław Chrobry – pierwszy król Polski   

– misja świętego Wojciecha w Prusach

– zjazd gnieźnieński i pielgrzymka cesarza Ottona III

– wojny Bolesława Chrobrego z sąsiadami i przyłączenie nowych ziem

– koronacja Bolesława Chrobrego na króla Polski

– znaczenie terminów: misja, relikwie, cesarz, arcybiskupstwo, koronacja, gród, wojowie

– poprawnie posługuje się terminami: misja, relikwie, cesarz, arcybiskupstwo, koronacja, gród, wojowie

– zna wydarzenia związane z datami: 997, 1000, 1002–1018, 1025

– opisuje wygląd i uzbrojenie woja z drużyny książęcej

– opisuje przebieg misji św. Wojciecha do Prusów

– przedstawia przyczyny i skutki zjazdu gnieźnieńskiego

– wskazuje na mapie terytoria podbite przez Bolesława Chrobrego

– wie, że Bolesław Chrobry był pierwszym królem Polski

– wyjaśnia znaczenie wizyty Ottona III w Gnieźnie dla państwa polskiego

– wyjaśnia znaczenie utworzenia samodzielnej metropolii kościelnej

– wyjaśnia znaczenie koronacji Bolesława Chrobrego

– ocenia skutki polityki wewnętrznej i zagranicznej Bolesława dla państwa polskiego

*W średniowiecznym klasztorze

– zakony chrześcijańskie

– życie w klasztorze

– wpływ zakonów na rozwój średniowiecznego rolnictwa

– rola zakonów w rozwoju wiedzy i średniowiecznego piśmiennictwa

– najstarsze zakony na ziemiach polskich i ich znaczenie

– poprawnie posługuje się terminami: duchowieństwo, zakon chrześcijański, mnich, klasztor, reguła zakonna, skryptorium, pergamin

– podaje przykłady zakonów chrześcijańskich

– charakteryzuje wygląd mnichów

– opisuje życie wewnątrz klasztoru

– opisuje podstawowe zajęcia duchowieństwa zakonnego w średniowieczu

– wyjaśnia, jak należy rozumieć zakonny nakaz „módl się i pracuj”

– opisuje wygląd średniowiecznych ksiąg

– opisuje wygląd średniowiecznych ksiąg

– wymienia najstarsze zakony na ziemiach polskich

– wyjaśnia, w jaki sposób zakony przyczyniły się do rozwoju rolnictwa na ziemiach polskich

– charakteryzuje wkład duchowieństwa w średniowieczną kulturę

– wyjaśnia znaczenie ksiąg i książek dla rozwoju wiedzy i nauki

– wskazuje przykłady lokalizacji najstarszych budowli zakonnych na ziemiach polskich

– wyjaśnia, jakie są związki między mnichami a nauką historyczną

3. Polska Kazimierza Wielkiego

– Kazimierz Wielki ostatnim królem z dynastii Piastów

– reformy Kazimierza Wielkiego

– zjazd monarchów w Krakowie – uczta u Wierzynka

– umocnienie granic państwa (Zastał Polskę drewnianą, a zostawił murowaną)

– utworzenie Akademii Krakowskiej

– znaczenie terminu: uniwersytet

– poprawnie posługuje się terminami: dynastia, uczta u Wierzynka, uniwersytet

– zna wydarzenia związane z datami: 1364, 1370

– opisuje wygląd średniowiecznego zamku

– wyjaśnia powiedzenie: Zastał Polskę drewnianą, a zostawił murowaną

– opisuje zjazd monarchów w Krakowie

– wyjaśnia cele oraz znaczenie utworzenia Akademii Krakowskiej

– wskazuje na mapie ziemie przyłączone do Polski za panowania Kazimierza Wielkiego

– wyjaśnia, dlaczego historycy określili Kazimierza mianem „Wielkiego”

– charakteryzuje oraz ocenia politykę wewnętrzną i zagraniczną prowadzoną przez Kazimierza Wielkiego

– argumentuje, dlaczego Kazimierz stał się wzorem dobrego władcy

– porównuje politykę prowadzoną przez Bolesława Chrobrego i Kazimierza Wielkiego

– wyjaśnia znaczenia panowania Kazimierza dla państwa polskiego

*Rycerze i zamki

*średniowieczni rycerze i ich rola

*funkcje i wygląd zamków

*od pazia do rycerza

* uzbrojenie rycerskie

* turnieje rycerskie

* kodeks rycerski

– poprawnie posługuje się terminami: rycerz, zbroja, herb, zamek, paź, giermek, pasowanie, kopia, dziedziniec, fosa, baszta, most zwodzony

– wyjaśnia, kto i w jaki sposób mógł zostać rycerzem

– opisuje wygląd średniowiecznego rycerza

– wyjaśnia, w jaki sposób utrzymywali się rycerze

– charakteryzuje turnieje rycerskie

– przedstawia powinności rycerskie

– charakteryzuje kodeks rycerski

– opisuje wygląd średniowiecznego zamku

– podaje przykłady zachowanych zamków średniowiecznych w Polsce i w regionie

– przedstawia przykłady wzorców rycerskich utrwalonych w literaturze i legendach

4. Jadwiga i Jagiełło – unia polsko-litewska

– objęcie władzy przez Jadwigę

– zasługi Jadwigi dla polskiej kultury, nauki i sztuki

– przyczyny zawarcia unii polsko-litewskiej w Krewie

– okoliczności objęcia władzy w Polsce przez Władysława Jagiełłę

– skutki zawarcia unii polsko-litewskiej

– zagrożenie ze strony Krzyżaków

– znaczenie terminów: unia, Jagiellonowie

– poprawnie posługuje się terminami: unia, Jagiellonowie

– zna wydarzenia związane z datą: 1385

– opisuje sytuację związaną z objęciem tronu polskiego po wygaśnięciu dynastii Piastów

– przedstawia okoliczności zawiązania unii polsko-litewskiej

– wymienia postanowienia unii w Krewie oraz jej konsekwencje

– wskazuje na mapie państwo polskie oraz obszar Wielkiego Księstwa Litewskiego

– omawia zagrożenie ze strony zakonu krzyżackiego dla Polski i Litwy

– przedstawia stosunek Litwinów do unii w Krewie

– na podstawie mapy ocenia sytuację geopolityczną w Europie Środkowej po zawarciu unii

5. Zawisza Czarny i bitwa pod Grunwaldem

– rycerz – cechy charakterystyczne

– postać Zawiszy Czarnego

– bitwa pod Grunwaldem i biorący w niej udział rycerze

– znaczenie terminów: rycerz, miecz, kopia, herb, kodeks honorowy

– poprawnie posługuje się terminami: giermek, kopia, rycerz, miecz, herb, kodeks honorowy

– zna wydarzenia związane z datą: 1410

– opisuje wygląd i cechy rycerza

– charakteryzuje postać Zawiszy Czarnego

– wyjaśnia powiedzenie: polegać jak na Zawiszy

– charakteryzuje rycerski kodeks honorowy

– przedstawia przyczyny wielkiej wojny z zakonem krzyżackim

– opisuje przebieg bitwy pod Grunwaldem

– wyjaśnia, czym zajmuje się heraldyka

– wyjaśnia charakter obyczajowości i kultury rycerskiej

– przedstawia postanowienie pokoju toruńskiego oraz skutki bitwy pod Grunwaldem

– przedstawia genezę i charakteryzuje różne zakony rycerskie

6. Mikołaj Kopernik –wielki astronom           

– Mikołaj Kopernik i jego życie

– odkrycie Mikołaja Kopernika i powiedzenie Wstrzymał Słońce i ruszył Ziemię

– dokonania Kopernika spoza dziedziny astronomii

– znaczenie terminu: astronomia

– poprawnie posługuje się terminami: astronomia

– wie, gdzie urodził się Mikołaj Kopernik oraz gdzie znajduje się jego grobowiec

– przedstawia poglądy na temat Ziemi i Układu Słonecznego przed odkryciem Kopernika

– wyjaśnia powiedzenie: Wstrzymał Słońce i ruszył Ziemię

– poprawnie posługuje się terminem teoria heliocentryczna

– przedstawia inne dokonania i zainteresowania Mikołaja Kopernika

– opisuje, w jaki sposób zrekonstruowano wygląd Mikołaja Kopernika

– wyjaśnia, dlaczego najważniejsze dzieło Kopernika zostało potępione przez Kościół

– wyjaśnia, czym jest nauka i jakie cechy musi spełniać wiedza naukowa

Rozdział III: Wojny i upadek Rzeczypospolitej

1. Jan Zamoyski – druga osoba po królu

– kariera polityczna Jana Zamoyskiego

– kariera wojskowa Jana Zamoyskiego

– Zamość – miasto renesansowe

– Akademia Zamojska (Takie będą Rzeczypospolite, jakie ich młodzieży chowanie)

– znaczenie terminów: szlachta, kanclerz, hetman

– poprawnie posługuje się terminami: szlachta, kanclerz, hetman, akademia

– zna królów zna królów Polski: Stefana Batorego i Zygmunta II Augusta

– opisuje państwo polskie rządzone przez szlachtę w XVI w.

– charakteryzuje zabudowę i układ Zamościa

– charakteryzuje postać i dokonania Jana Zamoyskiego

– wyjaśnia słowa Zamoyskiego:  Takie będą Rzeczypospolite, jakie ich młodzieży chowanie

– wyjaśnia różnice między monarchią dynastyczną a elekcyjną

– przedstawia zagrożenia dla państwa polskiego wynikające z systemu wolnej elekcji

– wyjaśnia, jakie cechy powinien spełniać mąż stanu

– wskazuje na mapie Zamość

– charakteryzuje Zamość, jako przykład miasta rene­sansowego

2. XVII wiek – stulecie wojen

– potop szwedzki, rola Stefana Czarnieckiego

– obrona Jasnej Góry i rola przeora Augustyna Kordeckiego

– król Jan III Sobieski i jego zwycięstwa nad Turkami

– rola husarii w polskich sukcesach militarnych

– znaczenie terminów: potop szwedzki, husaria, wielki wezyr, odsiecz

– poprawnie posługuje się terminami: potop szwedzki, Jasna Góra, husaria, wielki wezyr, islam, odsiecz

– zna wydarzenia związane z datami: 1655–1660, 1683

– opisuje wygląd i uzbrojenie husarii

– wskazuje na mapie granice Rzeczypospolitej oraz jej sąsiadów

– wskazuje na mapie: Szwecję, Jasną Górę, Turcję, Chocim, Wiedeń

– zna postaci: Augustyn Kordecki, Stefan Czarniecki, Jan III Sobieski, oraz ich dokonania

– przedstawia przebieg potopu szwedzkiego i przełomowej obrony Jasnej Góry

– wyjaśnia powiedzenie: Polska przedmurzem chrześcijaństwa

– wyjaśnia, jakie były przyczyny klęski Polaków  w pierwszej fazie potopu szwedzkiego

– wyjaśnia słowa Jana Sobieskiego: Lepiej w cudzej ziemi, o cudzym chlebie wojować, aniżeli samym się bronić o swoim chlebie

– wyjaśnia, dlaczego wojny XVII wieku przyczyniły się do osłabienia Rzeczypospolitej

*Czasy stanisławowskie

– ideały epoki oświecenia

– dokonanie króla Stanisława Augusta Poniatowskiego

–  ustanowienie Komisji Edukacji Narodowej i jej znaczenie

–  kultura doby stanisławowskiej oraz jej przedstawiciele

–  zabytki budownictwa i architektury polskiej 2 poł. XVIII w.

–  poprawnie posługuje się terminami: encyklopedia, edukacja, reformy, Szkoła Rycerska, kadet, mecenas, obiady czwartkowe

–  charakteryzuje sytuację państwa polskiego w czasach panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego

–  wyjaśnia, w jakim celu wprowadzane są reformy państwa

–  wymienia zasługi króla Stanisława Augusta Poniatowskiego przedstawia najwybitniejszych twórców doby stanisławowskiej oraz ich dokonania

–  wyjaśnia, dlaczego Dzień Edukacji Narodowej jest współcześnie obchodzony 14 października

– wyjaśnia dlaczego oświecenia było nazywane „wiekiem rozumu”

–  wyjaśnia znaczenie powołania Komisji Edukacji Narodowej dla państwa polskiego

–  wskazuje przykłady zabytków doby oświecenia w kraju i w regionie

–  wyjaśnia kontrowersje w ocenie panowania króla Stanisława Augusta Poniatowskiego

3. Tadeusz Kościuszko na czele powstania

– sytuacja Rzeczypospolitej w XVIII w.

– Konstytucja 3 maja

– rozbiory Rzeczypospolitej dokonane przez Rosję, Prusy i Austrię

– dowództwo Tadeusza  Kościuszki w powstaniu w 1794 r.

– bitwa pod Racławicami i rola kosynierów

– klęska powstania i III rozbiór Rzeczypospolitej

– znaczenie terminów: rozbiory, konstytucja, powstanie, kosynierzy

– poprawnie posługuje się terminami: rozbiory, konstytucja, kosynierzy

– zna wydarzenia związane z datami: 1772, 3 maja 1791, 1794, 1795

– wymienia państwa, które dokonały rozbiorów

– charakteryzuje postać i dokonania Tadeusza Kościuszki

– zna postać ostatniego króla Polski – Stanisława Augusta Poniatowskiego

– przedstawia znaczenie uchwalenia Konstytucji 3 Maja

– opisuje cel powstania kościuszkowskiego i jego przebieg

– podaje przykłady i ocenia różne postawy Polaków w okresie rozbiorów (w tym targowiczan)

– wyjaśnia, dlaczego rocznica uchwalenia Konstytucji 3 Maja została ogłoszona świętem narodowym

– wyjaśnia przyczyny kryzysu Rzeczypospolitej szlacheckiej

4. Józef Wybicki i hymn Polski

– losy Polaków po upadku Rzeczypospolitej

– Legiony Polskie we Włoszech i panujące w nich zasady

– generał Jan Henryk Dąbrowski i jego rola w stworzeniu Legionów Polskich

– Józef Wybicki – autor Mazurka Dąbrowskiego

– znaczenie słów Mazurka Dąbrowskiego

– Mazurek Dąbrowskiego hymnem Polski

– znaczenie terminów: emigracja, legiony, hymn państwowy

– poprawnie posługuje się terminami: emigracja, legiony, hymn państwowy

– zna wydarzenia związane z datą: 1797

– charakteryzuje postaci oraz dokonania gen. Jana Henryka Dąbrowskiego i Józefa Wybickiego

– przedstawia sytuację narodu polskiego po III rozbiorze

– wskazuje na mapie Francję, Włochy, Lombardię

– opisuje Legiony Polskie we Włoszech oraz panujące w nich zasady

– wie, kiedy Mazurek Dąbrowskiego został polskim hymnem narodowym

– przedstawia dalsze losy Legionów Polskich we Włoszech

– wyjaśnia, dlaczego Polacy zaczęli tworzyć legiony polskie u boku Napoleona

– charakteryzuje postać Napoleona Bonaparte

– ocenia, czy Napoleon spełnił pokładane w nim przez Polaków nadzieje

5. Romuald Traugutt i powstanie styczniowe

– Romuald Traugutt – życie przed wybuchem powstania styczniowego

– branka i wybuch powstania styczniowego

– wojna partyzancka

– funkcjonowanie państwa powstańczego

– Romuald Traugutt dyktatorem powstania

– represje po upadku powstania styczniowego

– znaczenie terminów: zabór rosyjski, działalność konspiracyjna, branka, wojna partyzancka, dyktator, zesłanie

– poprawnie posługuje się terminami: zabór rosyjski, działalność konspiracyjna, branka, wojna partyzancka, dyktator, zesłanie

– zna wydarzenia związane z datami: 1863–1864

– pokazuje na mapie zasięg zaboru rosyjskiego

– charakteryzuje sytuację narodu polskiego w zaborze rosyjskim

– wyjaśnia, dlaczego Polacy prowadzili działalność konspiracyjną

– opisuje przyczyny, charakter i przebieg powstania styczniowego

– charakteryzuje postać i dokonania Romualda Traugutta

– przedstawia skutki powstania

– ocenia postawę Polaków pod zaborem rosyjskim

– opisuje funkcjonowanie państwa powstańczego

– wyjaśnia, dlaczego powstanie styczniowe upadło

– porównuje powstanie styczniowe z innymi powstaniami

– przedstawia różne metody walki o polskość

6. Maria Skłodowska-Curie – polska noblistka

– edukacja Marii Skłodowskiej-Curie na ziemiach polskich

– tajne nauczanie i Latający Uniwersytet

– kariera naukowa M. Skłodowskiej-Curie

– Nagrody Nobla przyznane M. Skłodowskiej-Curie

– polscy nobliści

– znaczenie terminów: tajne nauczanie, Nagroda Nobla, laureat

– poprawnie posługuje się terminami: tajne nauczanie, laureat, Nagroda Nobla, Latający Uniwersytet

– wyjaśnia, dlaczego Polacy nie mogli odbywać edukacji w języku polskim

– charakteryzuje, na czym polegało tajne nauczanie

– wyjaśnia, jak funkcjonował Latający Uniwersytet

– wyjaśnia, dlaczego M. Skłodowska-Curie musiała wyjechać do Francji

– przedstawia dokonania M. Skłodowskiej-Curie i  wyjaśnia, za co została uhonorowana nagrodą Nobla 

– porównuje szkolnictwo XIX-wieczne i współczesne

– opisuje swoją ulubioną dziedzinę naukową i jej wybitnego przedstawiciela

– wymienia innych polskich laureatów Nagrody Nobla

– wyjaśnia rolę nauki w rozwoju cywilizacyjnym

– opisuje działalność Marii Skłodowskiej-Curie podczas I wojny światowej

Rozdział IV: Ku współczesnej Polsce

1. Józef Piłsudski i niepodległa Polska

– działalność Józefa Piłsudskiego przed I wojną światową

– udział Legionów Polskich i Józefa Piłsudskiego w działaniach zbrojnych podczas I wojny światowej

– odzyskanie niepodległości przez Polskę

– walki o ustalenie granic II Rzeczypospolitej i Bitwa Warszawska

– Józef Piłsudski Naczelnikiem Państwa

– Narodowe Święto Niepodległości

– znaczenie terminów: II Rzeczpospolita, Naczelnik Państwa

– poprawnie posługuje się terminami: I wojna światowa, II Rzeczpospolita, Naczelnik Państwa

– zna wydarzenia związane z datami: 1914–1918, 11 listopada 1918, 15 sierpnia 1920

– charakteryzuje działalność Józefa Piłsudskiego przed I wojną światową

– wyjaśnia sytuację państw zaborczych po wybuchu I wojny światowej.

– przedstawia udział Legionów Polskich w działaniach zbrojnych podczas I wojny światowej

–  wyjaśnia, dlaczego dzień 11 listopada został ogłoszony świętem państwowym

– wskazuje na mapie obszar II RP

– opisuje przebieg Bitwy Warszawskiej

– wyjaśnia rolę Józefa Piłsudskiego w odzyskaniu niepodległości i budowie państwa polskiego

– wyjaśnia sytuację geopolityczną w Europie powstałą w wyniku I wojny światowej, która umożliwiła Polakom odzyskanie niepodległości

– opisuje trudności polityczne w odbudowie państwa polskiego

– ocenia znaczenie Bitwy Warszawskiej

– wyjaśnia, dlaczego rocznica Bitwy Warszawskiej jest obchodzona przez Wojsko Polskie jako jego święto

*Bitwa

Warszawska

* Rosja sowiecka i komunizm

* wojna polsko-bolszewicka

* Bitwa Warszawska i jej legenda

* 15 sierpnia – Święto Wojska Polskiego

– poprawnie posługuje się terminami: II RP, ułani, komunizm, bolszewicy, „cud nad Wisłą”

– zna wydarzenia związane z datą: 15 sierpnia 1920

– wyjaśnia genezę wojny o wschodnią granicę II RP

– omawia przebieg wojny polsko-bolszewickiej

– wskazuje na mapie miejsce Bitwy Warszawskiej oraz przebieg wschodniej granicy II RP

– charakteryzuje mit „cudu nad Wisłą”

– ocenia postawę ludności polskiej wobec sowieckiego zagrożenia

– wyjaśnia, dlaczego 15 sierpnia obchodzone jest Święto Wojska Polskiego

– wyjaśnia, jakie czynniki złożyły się na sukces wojsk polskich w wojnie z Rosją sowiecką

– wyjaśnij, kiedy i w jaki sposób bolszewicy przejęli władzę w Rosji

– podaje przykłady współcze­śnie istniejących krajów ko­munistycznych oraz opisuje życie ich mieszkańców

2. Eugeniusz Kwiatkowski i budowa Gdyni

– problemy odrodzonej Polski

– zaślubiny Polski z morzem

– zasługi Eugeniusza Kwiatkowskiego na polu gospodarczym – budowa portu w Gdyni, Centralny Okręg Przemysłowy

– Gdynia polskim oknem na świat

– znaczenie terminów: eksport, okręg przemysłowy

– poprawnie posługuje się terminami:  gospodarka, przemysł, minister, bezrobocie, eksport, import, okręg przemysłowy

– opisuje trudności gospodarcze i ustrojowe w odbudowie państwa polskiego

– wskazuje na mapie Polski Gdynię

– wyjaśnia, dlaczego Gdynia stała się polskim oknem na świat

– wskazuje na mapie obszar Centralnego Okręgu Przemysłowego

– przedstawia dokonania Eugeniusza Kwiatkowskiego

– wyjaśnia, w jaki sposób rozwój gospodarczy wpływa na sytuację obywateli

– wyjaśnia rolę potencjału gospodarczego państwa we współczesnym świecie

– wymienia najważniejsze ośrodki przemysłowe współczesnej Polski

3. Zośka, Alek i Rudy – bohaterscy harcerze

– wybuch II wojny światowej

– sytuacja społeczeństwa polskiego pod niemiecką okupacją

– Szare Szeregi (Zośka, Alek, Rudy)

– akcja pod Arsenałem

– batalion „Zośka” w powstaniu warszawskim

– powstanie warszawskie jako wyraz patriotyzmu młodego pokolenia

– znaczenie terminów: okupacja, łapanki, Armia Krajowa, Szare Szeregi

– poprawnie posługuje się terminami: okupacja,  łapanki, Armia Krajowa, Szare Szeregi

– zna wydarzenia związane z datami: 1 września 1939, 1 sierpnia 1944, 1945

– wie, kiedy i gdzie wybuchła II wojna światowa

– przedstawia sytuację narodu polskiego pod okupacją niemiecką

– charakteryzuje postaci Zośki, Alka i Rudego

– opisuje najważniejsze akcje Szarych Szeregów, w tym akcję pod Arsenałem

– ocenia postawę młodzieży polskiej pod okupacją

– charakteryzuje działalność Polskiego Państwa Podziemnego

– przedstawia politykę okupantów wobec Polaków (mord katyński)

– podaje przykłady udziału żołnierzy polskich na frontach II wojny światowej

– przedstawia przebieg powstania warszawskiego

4. Pilecki i Inka – „żołnierze niezłomni”

– polityka nazistów wobec ludności żydowskiej

– obozy koncentracyjne

– raporty Witolda Pileckiego

– represje komunistów i śmierć W. Pileckiego

– polityka komunistów wobec polskiego podziemia

– postawa Danuty Siedzikówny, ps. Inka – znaczenie terminów: obozy koncentracyjne, opozycja antykomunistyczna, „żołnierze niezłomni”

– poprawnie posługuje się terminami: obozy koncentracyjne, opozycja antykomunistyczna, „żołnierze niezłomni”

– opisuje politykę hitlerowców wobec ludności żydowskiej

– charakteryzuje postaci Witolda Pileckiego, Danuty Siedzikówny

– wyjaśnia, kto objął rządy w państwie polskim po zakończeniu II wojny światowej

– opisuje represje komunistów wobec zwolenników prawowitych władz polskich

– ocenia postawę Danuty Siedzikówny, ps. Inka

– wyjaśnia, dlaczego dla wielu Polaków wojna się nie zakończyła

– wyjaśnia pojęcie „żołnierze niezłomni”

– wyjaśnia, dlaczego państwo polskie znalazło się po II wojnie światowej w sowieckiej strefie wpływów

– charakteryzuje działalność partyzantki antykomunistycznej

– wyjaśnia dramatyzm wyboru postaw przez obywateli wobec państwa polskiego po II wojnie światowej

– wyjaśnia pojęcie: „suwe­renność”

– wyjaśnia pojęcie: „żelazna kurtyna” oraz jego genezę

– charakteryzuje postać i dzia­łalność Ireny Sendlerowej

– wymienia największe niemieckie obozy koncen­tracyjne

5. Jan Paweł II – papież pielgrzym

– opozycyjna rola Kościoła w czasach komunizmu

– wybór Karola Wojtyły na papieża

– pielgrzymki papieża do ojczyzny (Niech zstąpi Duch Twój i odnowi oblicze ziemi. Tej ziemi!)

– wsparcie Kościoła dla opozycji

– Jan Paweł II jako papież pielgrzym

– znaczenie terminów: papież, konklawe, kardynał, pontyfikat

– poprawnie posługuje się terminami: PRL, papież, konklawe, kardynał, pontyfikat

– opisuje sytuację społeczeństwa polskiego w czasach PRL-u

– charakteryzuje rolę Kościoła w czasach komunizmu

– charakteryzuje rolę papieża jako przywódcy Kościoła katolickiego oraz jako autorytetu moralnego dla chrześcijan

– wyjaśnia znaczenie pierwszej pielgrzymki Jana Pawła II do kraju dla społeczeństwa polskiego

– wyjaśnia znaczenie słów Jana Pawła II: Niech zstąpi Duch Twój i odnowi oblicze ziemi. Tej ziemi!

6. „Solidarność” i jej bohaterowie

– kryzys PRL w latach 70. XX w.

– działalność opozycyjna

– strajki robotnicze i powstanie NSZZ „Solidarność”

– bohaterowie „Solidarności” (Lech Wałęsa, Anna Walentynowicz, Andrzej Gwiazda, Jerzy Popiełuszka)

– wprowadzenie stanu wojennego i represje przeciwko opozycji

– przełom 1989 r. i upadek komunizmu

– znaczenie terminów: strajk, związek zawodowy, NSZZ „Solidarność”, stan wojenny, Okrągły Stół

– poprawnie posługuje się terminami: związek zawodowy, NSZZ „Solidarność”, stan wojenny, Okrągły Stół, strajk, deokracja

– zna wydarzenia związane z datami: sierpień 1980, 1989

– wyjaśnia, dlaczego w 1980 roku doszło do masowych strajków robotniczych

– zna bohaterów „Solidarności” (L. Wałęsę, A. Walentynowicz, A. Gwiazdę, J. Popiełuszkę)

– opisuje okoliczności zawiązania NSZZ „Solidarność”

– przedstawia główne postulaty „Solidarności”

– wskazuje różnice polityczne między czasami komunizmu a wolną Polską

– opowiada o rywalizacji między ZSRS a Zachodem

– wyjaśnia, jaką rolę odegrał stan wojenny

– wyjaśnia znaczenie i skutki rozmów Okrągłego Stołu